Cerkak 1

KALAP ING ALAS PINUS

(Dening R.M. Restu Budi Setiawan)

            Sore iku kaya padatan lik Mamek lunga golek kayu ing alas pines gunung Ungaran bageyan Sumowono. Olehe golek kayu mangkat udakara jam loro. Lakune nguncluk supaya enggal teka ana papan kang dituju lan cepet bisa muleh gowo kayu sapikul. Tekan madyaning wit-witan pinus langsung miwiti ngrencek kayu.

            Wus wiwit wayah surup, nanging deweke durung paja-paja katon yen arep bali. Ketungkul olehe golek kayu engga lali wayah. Bareng krasa yen wus peteng dheweke wiwit mudhun saka wit pinus lan mbongkok kayu kang bubar direnceki. Sarampunge mbongkok banjur budhal bali. Kocapa lakune lik Mamek kesasar lali dalan bali, amarga wus ganti wayah wengi. Jagad katon peteng, lakune kandeg. Bareng wus krasa sayah lumaku ing tengah alas perengan iku dheweke leren sawetara lan nguyuh ing sapinggiring gumuk cilik. Sumendhe adelek-dhelek ngasakake sayah awake.

            Kacarita mbokne Ngatirah lan bojone Ngadiyem bingung nggoleki. Tangga teparo padha dikabari yen lik Mamek lunga golek kayu nganti bakda isya’ durung bali. Sanalika diumumake ana mesjid supaya wong sadusun melu urun goleki si Mamek.

            Wayah iku uga wong lanang sa dusun Bantir mangkat. Kabeh ubarampe kang diperlokake digawa. Kaya ta senter, arit, bendho, oncor lan sapanunggalane.

            Warga ing alas gunung iku dipencar dadi telung kelompok. Saklompok arah ngalor, sakelompok maneh nyasak ngetan, dene kelompok telu yaiku aku, mas Ukit, kang Zazin, kang Min, lan lima pawongan liyane maneh ngidul gunung kang dumadi saka perengan tajem lan margine mbebayani kanggo di liwati.

            Satengahing alas senter kang digowo ya mung telu lan oncor siji. Kepeksa lakune rindhik. Akeh kang kesangkut ri bebodotan ora liya aku dewe. Kahanan ing gunung katon peteng dhedhet, angin tumiyup banter nganti swarane kaya prahara gedhe.

            Sang Hyang Candra mijil mung sa arit. Keprungu swaraning sato wana kaya serigala lan sapanunggalane. Olehe nyasak kelompoku wus tekan sangisore teja kang wingit. Ing kono padha ora wani nerusake laku, jalaran kuwatir kena siku sikaraning drubiksa kang mapan ing kono. Wekasane kelompok telu mlaku niggalake papan kuwi.

            Ing saselaning rerungkudan semak iku ana gerombolan celeng katon godres getih. Aku sak rombongan kuwatir menawa celeng iku wis ngudhal-udhal kuwandane lik Mamek. Banjur kabeh munggah ana gundukan watu supaya ora katrajang sato wono iku.

            “Iki banjur kepiye kang? Yen kita tetep ing kene mesti bae ora bakal antuk karya. Nanging yen mudhun mesti bae kasundhang dhening celeng-celeng iku.” Pitakonku marang kang Min. “Prayogane kita tretep nengkreng ing kene bae. Krutukana wau saka ndhuwur. Mengko lak banjur pada minggat.“ Kandhane kang Min.

            Sawetara kabeh pada iwut ngusir sato iku. Aku nelpon pak Sapari yen aku ing kene nemokake kawanan sato wana kang goders getih gabeh. Tanggapane wong kang jaga ing pos sapinggiring alas arep budhal tumuju kene.“Pripun jare wonten sato nyalawadi. Saniki wonten pundi?“ Pitakone pak Sapari marang kelompok iku. “Niku pak. Wonten rerungkudan semak niku.” Kandhane kang Zazin. “Wus ayo pada di bongkar.”

            Saiki wong sing ana jalur kidul iki saya akeh. Nambah kekendelane wong saregu. Bareng kabongkar celenge pada mlayu lan ing kono jebul mung tinemu bathang kidang menjangan bae. Ora kaya kang dikuwatirake.

            Kabeh pada rinasa ing papan kene ora aman akeh sato wono lan dalane angel. Tur yo ora mungkin yen lik Mamek lunga golek kayu ing kene. Kabeh banjur mudhun lan tekane ngisor sawetara wong ana kang jaga ing pos lan liyane tetep mlaku nyasak alas.

            Watara nganti jam rolas seperapat bengi isih nihil durung antuk apa-apa. Kabeh kelompok dikabari supaya pada kumpul ana pos. Ora let suwe kabeh wus pada kumpul.

            Pangendikane pak Suroso kabeh pada bli bae. Panjengane ora wani ambil resiko yen kedadeyan apa-apa wong iki wus ngancik tengah wengi. Perkara nggoleki lik Mamek arep diterusake sesuk wayah bangun rahino. “Nggih pak kula sarujuk.” Kandhane warga dusun Bantir kene. “Sadurunge budhal bali kabeh dak jaluk naliti rombongane dewe-dewe, ana kang keri apa ora.” Tambahe pak Surasa. “Boten pak, sampun jangkep sedanten.” Saut salah sawijining saka kelompok-kelompok iku.

            Satekaning desa kabeh pada ora bali menyang omah, ananging pada ngumpul lan guneman ing bale dusun. Wong wadon ing omah uga pada ora turu, malah kepara pada lunga menyang omahe lik Mamek. Ing bale dusun dicaosi unjukan lan daharan karo mas Wawan salah sawijining tokoh masyarakat. Kahanan desa dadi regeng. Omahe lik Mamek kebak swasana duka lan tangis

            Wengi iku uga pak Surasa, RT dusun Bantir paring lapuran marang pak lurah. Panjenengane uga golek rekadaya sowan ing ngarsa sesepuh supados diparingi priksa kepiye amrih gampang lan penake. Lan panjenengane dicaosi pirsa yen lik Mamek iku di ajak ing alam kang ora katon. Olehe golek sesuk-esuk warga kudu nabuhi bendhe.

            Sawetra liya ing tengah alas lik Mamek ora ngerti kiblat. Weruh padang remeng-remeng nanging ora ngerti sangkane. Langit katon peteng nanging ora mendung. Jagad rupane kuning kaya kesorotan lampu kutha. Lakune kang mamek mung mubeng ing papan kono bae. Rinasa deweke mlaku adoh nanging ora tekan papan liya. Anane mung ing papan kang padha. Bingung olehe goleki dalan bali.

            Sanalika lakune ketemu marang sawijining papan kang saempere iku papan kadhaton. Ing kono tinemu pawongan akeh banget. Yen sinawang lir abdi lagi nyeba gustine. Lik mamek banjur tumuju ing papan iku. Tanpa dinyana dhaweke digeret mlebu lan sabanjure dijeblosake ing sajroning pakunjaran. Pawongan ing kono kabeh padha ndeleng lik mamek. Katon ratu ayu ndukani lik Mamek. Kandhene ujare lik mamek sembrana ana ing papan gumuk mau.

            Algojo-algojo ing kono katon gagah. Waja mingis kaya parang turi saempere iku drubiksa. Lik Mamek kang awake gering cungkring dipecuti dhening algojo-algojo iku. Sambate ngaruara. “Dhuh ndara. Kula nyuwun pangapunten” sambate lik Mamek. “ora ana pangapura kanggo awakmu, kejaba yen ana pawongan kang saguh nulung kowe ana kene.” Kandane drubiksa kanthi swarane nggegirisi.

            Parak esuk watara jam setengah telu kabeh para warga kang dibiyantu saka dusun liya pada mangkat bebarengan. Lakune tumuju mencar. Bandhe cacah wolu diunekake ana papan kang bedha. Wus suwe anggone nyasak wana prandene durung ketemu.

            Udakara jam setengah nem lagi ana kabar yen lik Mamek ketemu ing sapinggiring gumuk cilik kang sandingan karo recekan kayu obong kang wus dibonggok.nalika ditemokake kanthi kahanan ora sadar. Kabeh wong pada ora percaya yen ditemoke ing sapinggiring gumuk. Jalaran mau bengi gumuk iku wus diliwati bola-bali lan dianggo leren barang. “ha, nggene kok yo mung nang kono. Mau bengi kok ora katon.” guneme lik Tukijan.

            Ora let suwe lik mamek wus digawa bali tekan omah. Keluargane wus rada lega jalaran lik Mamek wus diketemokake. Warga ing kono banjur mampir sedela lan banjur bali menyang omahe dhewe-dhewe. Awake lik Mamek kang ora sadar iku banju digawa ing puskesmas dhening keluwargane lan dibiyantu tangga teparo kang cedhak.

            Udakara ana limang dina lik mamek ora enggal sadar. Kandhne pak dhokter ora apa-apa. Pihak keluarga dadi saya bingung.

            “Aku wus nekodake arep dak gawa bali bae kok mbok.” Guneme lik Yem marang mbok Ngtirah. “Yo  yen mangkono aku sarujuk. Samengko digolekake wong sepuh bae.” wangsulane mbok Ngatirah.

            Sore iku lik Mamek diboyong dhening keluargane bali menyang omah. Lik Ngadiyem duwe rencana yen sesuk arep lunga menyang desa Ngoho saperlu nyuwun pitulungan wong pinter.

            “Wah. Nek menggahing kula nggih wo, ampun ngenjing. Prayoginipun saniki kemawon. Jalarn selak mesakake awake lik Mamek menika.” Kandhane lik Suti tangga teparone marang mbah Ngatirah. “lha nek saiki yo wis wengi ki. Tur yo wus wayah surub” Jawab mbah Ngatirah. “Inggih mboten menapa. Samengke nyuwun pitulungan marang tangga saperlu ngterake Ngadiyem mrika.” Sahut lik Suti

            Sabubare adu rembug lik Ngdiyem dikancani dhening mbok Klinuk, lik Suti dalah mbok Alimah budhal menyang desa Ngoho. Senter wus dicepakake. Olehe mangkat mlaku nerabas alas lan tegalan supaya enggal tekan. Nalika budhal saka omah udakara jam lima dadi yo isih rada padhang.

            Jam wolu tekan daleme Mbah Jarwo sesepuh ing desa Ngoho. Panjenengane jebul wus persa apa kang dikarepake dhening lik Yem. Kabeh kang sowan pada gumun, jalaran durung diaturake kok wus pirsa kekarepane.

Akeh-akeh kang dingendikakake dening mbah Jarwo. Salah sawijine yaiku ngendikakake yen Mamek iku sukmane di lebokake ana pakunjaran ing salah sawijining kedhaton lelembut.

            “Dadi ngene lho ndhuk, perangane awak iku ana loro yaiku sukma lan roh. Sukma iku kang njalari wataking manungsa yaiku dumadi saka patang cahya yaiku abang, ireng, kuning, putih. Dene roh iku nyawa kang ndadekake urip. Upama sukma papat iku metu ora bakal mati sanadyang roh isih tetep manjing ana raga. Kang dumadi marang bojomu iku wus dak trawang jebul kang metu yaiku sukma telu kang tininggal mung sukma ireng. Ning iku aja kowe kaget, bojomu ing pakunjaran kasiksa dhening pakartine drubiksa dalhing asura kang mapan ing kono. Mula prayogane cepet enggal ditulungi, selak mesakake bojomu iku.“ Mangkono pangendikane mbah Jarwo.

            Mbah Jarwo ngutus supaya lik Yem dalah tangga teparone bali. Ing samengko mbah Jarwo nusul. Bareng tekan omah, jebul mbah Jarwo wus tekan liwih dhisik. Mbuh panjenegane nitih apa kabeh pada ora weruh. Ingkang baku mbah Jarwo tekan lan enggal-enggal nulungi bojone lik Ngadiyem.

            Ora let suwe lik mamek sadar. Banjur mbah Jarwo pamit kondur. Jane arep di aturi unjukan dalah gula the nangging ora kersa nampa.

            Dina-dina sabanjure lumaku kanti lumrah. Perkara iki kena kanggo piweling kanggo wong sadusun Bantir kene, upama golek kayu aja nganti kesoren.

Kapacak ing PS no 52 sasi desember 2009